LEES HIER ALLES OVER DE PSOAS:
FUNCTIES, KLACHTEN, RELATIE MET ORGANEN, EMOTIES EN ADVIES OVER OEFENINGEN, THERAPIE EN BEHANDELING
Ontdek de kracht van de Psoas-spier
De psoas-spier is veel meer dan alleen een heupbuiger. Deze diepe spier speelt een cruciale rol in de verbinding tussen je lichaam en geest. Het beïnvloedt niet alleen je fysieke gezondheid, maar ook je emotionele welzijn.
Als gespecialiseerde fysiotherapeuten, manueel therapeuten en fascia-experts zien wij dagelijks hoe belangrijk de psoas is bij zowel functionele beweging als bij het ontstaan en in stand houden van klachten.
In onze praktijk helpen we je om de psoas te begrijpen, voelen en beïnvloeden. Wij combineren onze kennis van anatomie, fasciaal denken en neurofysiologie om een aanpak te bieden die verder gaat dan oppervlakkige stretching of standaard oefeningen.
Wij kijken naar hoe jouw psoas zich gedraagt binnen de context van jouw houding, bewegingspatronen, ademhaling en stressniveau. Samen zoeken we naar de onderliggende oorzaak van de spanning of disfunctie, en we leren je hoe je de psoas op een effectieve en veilige manier kunt ontspannen, activeren en integreren in je dagelijks bewegen.
Inhoudsopgave
- De Psoas: de kern van beweging en stabiliteit
- De Functies van de Psoas Major
- Fascia verbindingen van de Psoas
- Mogelijke oorzaken van Psoas klachten
- Praktische gevolgen van teveel Psoas spanning
- Waarom de Psoas belangrijk is
- Welke klachten kan een verkorte Psoas geven.
- De Psoas en de ademhaling
- De connectie tussen de Psoas en het brein
- Waardoor Psoas klachten ontstaan
- Reflexen en de Psoas
- TRE en de Psoas (Trauma Release Exercise)
- Psoas en de connectie met andere spieren
- De Psoas en emoties
- De relatie tussen de Psoas en organen
- Psoas Stretching
- Werken aan jouw Psoas
De psoas major:
De kern van beweging en stabiliteit
De psoas major is een diepe spier die tot de core spieren van het lichaam wordt gerekend. Hij speelt een centrale rol in zowel houding als beweging en verbindt de romp met de benen.
Anatomie
De psoas major ontspringt aan de zijkanten van de wervellichamen, tussenwervelschijven en de processus costales (dwarsuitsteeksels) van de wervels T12 tot en met L5. Van daaruit loopt hij naar beneden, langs de voorzijde van het bekken, om aan te hechten op de kleine trochanter van het dijbeen (femur).
De psoas vormt samen met de iliacus (die vanuit het binnenvlak van het darmbeen ontspringt) de iliopsoas, de krachtigste heupbuiger van het lichaam.
Bijzonderheid: De psoas is de enige spier die direct de wervelkolom met de benen verbindt. Dit maakt hem uniek in zijn functie als stabilisator en beweger van romp en onderste extremiteit.
De Functies van de Psoas Major
Heupflexie
Hij tilt het bovenbeen richting de romp of buigt de romp richting het bovenbeen (bijvoorbeeld bij zitten of vooroverbuigen).
Stabilisatie wervelkolom
Helpt de onderrug stabiliseren tijdens dynamische bewegingen zoals lopen en hardlopen.
Bekkenbalans
Speelt een rol in het handhaven van de juiste stand van het bekken, met name in eenzijdige steunfasen (zoals bij traplopen of op één been staan).
Rompflexie & rotatie
Bij gestabiliseerde benen kan de psoas de romp naar voren buigen of licht draaien.
De Psoas verbind in ons lichaam
De psoas major is niet alleen een spier die zorgt voor beweging van de heup en stabiliteit van de romp, maar hij maakt deel uit van een uitgebreid netwerk van fasciale verbindingen. Dit fasciale netwerk vormt een soort “spanningsweb” dat structuren in het lichaam met elkaar verbindt en onderling beïnvloedt. Via dit web heeft de psoas invloed op veel meer dan alleen het bewegingsapparaat: hij raakt aan ademhaling, orgaanfunctie en zelfs de stand van het bekken en de wervelkolom.
Diafragma
De psoas is verbonden met het diafragma via de fascia endothoracica en de fascia transversalis. Hierdoor kan spanning in de psoas de beweeglijkheid van het middenrif beperken en daarmee de ademhaling beïnvloeden. Dit verklaart waarom mensen met een gespannen psoas vaak moeite hebben met diepe buikademhaling en een oppervlakkig adempatroon ontwikkelen.
Nieren & darmen
De psoas loopt direct langs de nieren en de darmen en deelt fascia met deze organen. Spanning of verkorting van de psoas kan druk uitoefenen op deze structuren, waardoor bijvoorbeeld de mobiliteit van de nieren vermindert of de beweeglijkheid van de darmen beperkt wordt.
Bekkenbodem
De psoas is mechanisch gekoppeld aan de bekkenbodem via het bindweefsel in het kleine bekken. Spanning in de psoas kan via deze fasciale verbinding leiden tot verhoogde tonus in de bekkenbodem, wat kan bijdragen aan bekkenbodemklachten, moeite met ontspannen plassen, of een gevoel van druk in het bekken.
Wervelkolom & buikwand
Via de fascia thoracolumbalis en andere fasciale lagen is de psoas functioneel gekoppeld aan de stabiliteit van de wervelkolom en de spanningstoestand van de buikwand. Spanning in de psoas kan leiden tot een asymmetrische belasting van de wervelkolom, een voorwaartse kanteling van het bekken en zelfs tot verhoogde spanning in de schuine en rechte buikspieren.
Mogelijke oorzaken van Psoas klachten
DE VERBINDINGEN VAN SYSTEMEN
Stress en de psoas
Endometriose en pijn
Liesbreuk en de psoas
Begrijp de impact van fasciale spanning
Praktische gevolgen van teveel Psoas spanning
Beperkte ademhaling
Mechanische druk
Veranderde houding
Spanning in het fasciale netwerk
Functies van de psoas in beweging en houding
Waarom is de psoas belangrijk?
De psoas major is een van de belangrijkste spieren voor functionele beweging, houding en de verbinding tussen lichaam en zenuwstelsel. Hij is niet alleen een krachtige heupbuiger, maar ook een centrale stabilisator van de romp en een “boodschapper” die spanningstoestanden in het lichaam registreert en beïnvloedt.
De psoas vormt de schakel tussen het bewegingsapparaat (spieren, botten, gewrichten) en het autonome zenuwstelsel (dat automatische functies zoals ademhaling, hartslag en stressreacties regelt). Dit maakt hem uniek: hij reageert zowel op mechanische belasting als op psychische en emotionele spanning.
Stabilisatie
wervelkolom & bekken
De psoas helpt de onderrug stabiel te houden tijdens dynamische activiteiten zoals lopen, traplopen en rennen. Hij werkt als een diepe kernspier die de wervelkolom ondersteunt en microbewegingen controleert.
Efficiënte krachtoverdracht tussen boven- en onderlichaam
De psoas fungeert als een “energiebrug”. Bij lopen en rennen helpt hij krachten van het bovenlichaam over te brengen naar de benen en omgekeerd, waardoor beweging soepel en efficiënt blijft.
Bijdrage aan een veerkrachtige houding
Een gezonde psoas ondersteunt een rechtopstaande houding met natuurlijke krommingen van de wervelkolom. Dit draagt bij aan een balans tussen stabiliteit en flexibiliteit.
Rol in het reageren
op spanning en stress
De psoas spant reflexmatig aan bij stress of gevaar om het lichaam voor te bereiden op actie. Dit verklaart waarom langdurige stress of emotionele belasting kan leiden tot chronische psoasspanning.
DOOR EEN VERKORTE OF GESPANNEN PSOAS KUNNEN KLACTHEN ONTSTAAN
Gevolgen van disfunctie
01
Lage rugpijn
Door een voorwaartse kanteling van het bekken en een toename van de lumbale lordose (holle rug).
02
Heupklachten
Beperkte heupmobiliteit en overbelasting van andere spieren zoals de quadriceps of hamstrings.
03
Bekkenklachten
Moeite met stabiel staan of bewegen, vooral bij asymmetrische belasting (bijvoorbeeld traplopen).
04
Spijsverterings-problemen
Door mechanische druk op organen en fascia in de buikholte.
Conrete Voorbeelden van Psoas spanning
Lage rugpijn
Een man met lage rugpijn rechtsonder heeft een verkorte psoas aan die zijde. Dit kantelt het bekken naar voren en trekt de onderrug in een holle stand. Gevolg: overbelasting van de wervelkolom, stijfheid bij het opstaan en een gevoel van instabiliteit bij lang staan.
Knieklachten
Een hardloper met een te gespannen psoas door een verkeerde looptechniek (bijvoorbeeld overmatige heupflexie) ontwikkelt knieklachten. De gespannen psoas belemmert de juiste kanteling van het bekken tijdens de loopcyclus, waardoor de schokabsorptie vermindert en de knieën meer belast worden.
Buikpijn en ademproblemen
Een vrouw met een zittend beroep en hoge stressniveaus merkt dat ze last heeft van een opgeblazen gevoel, slechte vertering, oppervlakkige ademhaling en lage rugklachten. Onderzoek wijst uit dat haar psoas verkort en gespannen is, wat zowel de buikorganen als de ademhaling beperkt.
SAMENWERKING VAN SYSTEMEN
De Psoas en ademhaling
De psoas major en het diafragma zijn functioneel en mechanisch sterk met elkaar verbonden. Deze verbinding loopt via bindweefselstructuren zoals de fascia transversalis, de fascia endothoracica en delen van de crura van het diafragma, die aanhechten op de lendenwervels waar ook de psoas ontspringt.
Dit betekent dat spanning of beperking in de ene structuur direct invloed heeft op de andere. Wanneer de psoas verkort of gespannen is, beperkt dit de beweeglijkheid van het diafragma, waardoor de ademhaling hoger en oppervlakkiger wordt. Dit kan leiden tot een vicieuze cirkel: een gespannen psoas belemmert de ademhaling, en een verstoorde ademhaling houdt de psoas gespannen.
Effect van psoasspanning op de ademhaling
- Beperking van de diafragmatische ademhaling:
Een strakke psoas trekt aan de lendenwervelkolom en daarmee indirect aan het diafragma, waardoor de neerwaartse beweging van het diafragma bij inademing vermindert. Dit dwingt het lichaam tot een hogere, meer borstkasgerichte ademhaling. - Verhoogde kans op hyperventilatie:
Door de hoge ademhaling wordt de ademfrequentie vaak sneller en oppervlakkiger. Dit kan bijdragen aan hyperventilatieklachten zoals duizeligheid, benauwdheid en hartkloppingen. - Verminderde zuurstofopname en vermoeidheid:
Omdat een hoge ademhaling minder efficiënt is dan een buikademhaling, wordt de zuurstofuitwisseling suboptimaal. Dit kan leiden tot vermoeidheid en een gevoel van kortademigheid, zelfs bij lichte inspanning.
Effect van ademhaling op de psoas
De relatie werkt ook andersom: een rustige, diepe buikademhaling stimuleert de ontspanning van de psoas. Bij een natuurlijke ademhaling beweegt het diafragma neerwaarts bij inademing, waardoor de buikorganen en de fascia van de psoas subtiel gemobiliseerd worden. Dit mechanische ritme helpt de psoas “los” te houden.
Wetenschappelijke onderbouwing
Studies zoals die van Hodges et al. (2019) tonen aan dat mensen met lage rugpijn vaak een verstoorde diafragmafunctie hebben, die samengaat met verhoogde spanning in de heupbuigers, waaronder de psoas. Dit wijst op een nauwe interactie tussen ademhalingspatronen en de spanningsstaat van de diepe houdingsspieren.
Relatie van de ademhaling & de Psoas
HOE DE ADEM EN DE PSOAS SAMENHANGEN
Astma & rugpijn
Bij een patiënt met astma is de ademhaling chronisch hoog in de borstkas. De beperkte beweging van het diafragma zorgt ervoor dat de psoas constant licht aangespannen blijft, waardoor de onderrug stijf en pijnlijk aanvoelt.
Zingen & ademhaling
Een zanger ervaart dat hij bij lange zangfrasen moeite heeft om voldoende ademsteun op te bouwen. Onderzoek toont verhoogde spanning in de psoas, die de bewegingsvrijheid van het diafragma beperkt. Na gerichte ontspanning van de psoas verbetert de ademcapaciteit en het gemak van zingen merkbaar.
Sport & rugpijn
Een hardloper met een oppervlakkige borstademhaling heeft last van lage rugpijn. Na training in diepe buikademhaling merkt hij dat de pijn afneemt en dat zijn looptechniek soepeler aanvoelt, doordat de psoas minder gespannen is en het bekken beter beweegt.
De PSOAS CONNECTIE MET HET BREIN
Aansturing vanuit de hersenstam
De psoas wordt aangestuurd vanuit de hersenstam, met name via de ponto-medullaire reticulaire formatie (PMRF), een belangrijk onderdeel van het tonusregulatiecentrum in de hersenstam. Dit centrum helpt bij het automatisch reguleren van spierspanning en houding zonder dat je daar bewust bij hoeft na te denken. De psoas ontvangt signalen vanuit verschillende hersenzenuwen en sensorische systemen die samen invloed hebben op hoe gespannen of ontspannen deze spier is. Zo sturen de ogen (via oculomotorische banen), de kaakspieren (via de nervus trigeminus) en signalen vanuit organen (via de nervus vagus) allemaal informatie naar de PMRF, die op zijn beurt bepaalt hoeveel spanning er op de psoas staat (Saper, 2002).
Dit verklaart waarom technieken zoals oogvolgoefeningen, kaakontspanningsoefeningen en ademhalingstrainingen een merkbare invloed kunnen hebben op de spanning in de psoas. Oogbewegingen helpen bijvoorbeeld bij het herstellen van symmetrie in de aansturing vanuit de hersenstam. Kaakontspanning vermindert onbewuste stresssignalen die via de hersenstam naar de psoas worden gestuurd. Rustige, diepe ademhaling kalmeert de nervus vagus, wat indirect een ontspannend effect heeft op de psoas-tonus.
Whiplash: Oogvolgoefeningen bij whiplash-patiënten leiden vaak tot afname van asymmetrische psoasspanning en een stabieler bekken, omdat het tonusregulatiesysteem in de hersenstam weer beter in balans komt.
Kaakklachten: Bij mensen met kaakklem (bruxisme) zie je vaak dat kaakontspanningsoefeningen niet alleen de kaakspieren versoepelen, maar ook de spanning in de psoas reduceren, waardoor de onderrug minder stijf aanvoelt.
Buikpijn: Ademhalingsoefeningen bij mensen met chronische buikpijn leiden vaak tot een merkbare vermindering van spanning in de psoas, omdat de nervus vagus wordt geactiveerd en het tonusregulatiecentrum in de hersenstam een kalmerend signaal geeft.
FACTOREN DIE DE PSOAS BEINVLOEDEN
Waardoor ontstaan Psoas klachten
1. Langdurig zitten
Langdurig zitten, met name in een gefixeerde positie zoals in een bureaustoel of auto, leidt tot verkorting en verhoogde tonus van de psoas. De spier blijft in een verkorte positie en verliest na verloop van tijd zijn elastische eigenschappen. Dit kan leiden tot chronische spanning, waardoor de psoas tijdens het staan of lopen niet meer volledig ontspant.
Voorbeeld:
Een administratief medewerker die dagelijks 8 uur achter een bureau zit, ervaart na enkele maanden stijfheid in de onderrug en heupen. Bij het opstaan voelt hij een trekkend gevoel in de lies en heeft moeite om de heup volledig te strekken. De verkorte psoas veroorzaakt een toegenomen lordose (holle rug) en drukt op de structuren in de onderrug, wat lage rugpijn met uitstraling naar de voorkant van het bovenbeen kan geven.
2. Stress en het autonome zenuwstelsel
De psoas is direct verbonden met het autonome zenuwstelsel, met name het sympathische deel dat het vecht-vluchtmechanisme aanstuurt. Bij aanhoudende stress of angsttoestanden blijft de psoas in verhoogde staat van paraatheid. Dit is een evolutionair mechanisme: de psoas bereidt het lichaam voor op snelle bewegingen zoals vluchten of vechten. Bij chronische stress wordt deze activatie pathologisch en draagt bij aan fysieke klachten.
Voorbeeld:
Een jonge ouder met een hoge werkdruk en slechte slaapkwaliteit merkt dat hij steeds vaker gespannen heupen en een drukkend gevoel in de onderrug heeft. Tijdens een ontspanningsoefening blijkt dat het loslaten van de psoas lastig is. De voortdurende activatie van het vecht-vluchtsysteem houdt de spier in een verhoogde tonus, ook als er geen direct gevaar is.
3. Oude blessures en littekenweefsel
Letsels aan de buik, lies, heup of onderrug — zoals een keizersnede, liesbreukoperatie of val op de heup — kunnen leiden tot verklevingen of littekenweefsel dat de psoas beïnvloedt. Het bindweefsel rondom de spier verliest zijn glijvermogen, wat de functie van de spier beperkt en asymmetrische spanning veroorzaakt.
Voorbeeld:
Een vrouw die vijf jaar geleden een keizersnede onderging, ontwikkelt onverklaarbare heupklachten aan dezelfde zijde. Onderzoek toont aan dat de psoas-spier aan die kant verkort en gespannen is, mede door verklevingen van het littekenweefsel dat de spierbeweging belemmert. Specifieke mobilisatie van het litteken en myofasciale technieken gericht op de psoas verminderen de klachten aanzienlijk.
4. Asymmetrische houdingen en bewegingspatronen
Gewoonten zoals het steeds op één been staan, het dragen van een kind op één heup of een scheve zithouding zorgen voor ongelijkmatige belasting van de psoas links en rechts. Dit leidt tot eenzijdige verkorting en rotatie van het bekken, wat zowel lokale als uitstralende klachten veroorzaakt.
Voorbeeld:
Een moeder die haar kind steevast op de linkerheup draagt, merkt na enkele maanden dat haar rechter onderrug pijn doet en dat ze bij het lopen een kleine kanteling van het bekken naar links heeft. Analyse toont aan dat haar linker psoas verkort is, waardoor het bekken scheef trekt. Bewuste correctie van de houding en gerichte rekoefeningen zorgen voor verbetering.
5. Emoties zoals angst
De psoas reageert niet alleen op fysieke stressoren, maar ook op emotionele prikkels zoals angst, paniek of chronische bezorgdheid. Dit heeft een neurobiologische basis in de koppeling tussen de psoas en de hersenstam (ponto-medullaire reticulaire formatie), die betrokken is bij primaire overlevingsreacties. Angst houdt de psoas gespannen, waardoor het lichaam letterlijk in een “klaar om te vluchten”-houding blijft.
Voorbeeld:
Een man met een geschiedenis van paniekaanvallen merkt dat hij in stressvolle periodes een beklemmend gevoel in zijn buik en lies ervaart. Bij ontspanningsoefeningen zoals diepe buikademhaling of TRE (Trauma Releasing Exercises) voelt hij de spanning langzaam afnemen en ervaart hij meer bewegingsvrijheid in de onderrug en heupen.
Herstel jouw psoas
De psoas is een spier die sterk beïnvloed wordt door zowel fysieke houdingen en gewoonten als door het emotionele en neurologische spanningsniveau. Chronische spanning van de psoas kan leiden tot lage rugklachten, heup- en liespijn, en veranderingen in de lichaamshouding. Effectieve interventies zijn onder andere:
- bewuste houdingscorrectie;
- mobilisatie van littekenweefsel;
- ontspanningstechnieken (zoals ademhalingsoefeningen en TRE);
- bewustwording van emotionele en mentale stress (vaak dus onbewust vanuit conditionering)
- myofasciale release;
- actieve stretching van de psoas.
- training van fucntionele ketens
- optimalisatie voeding & levensstijl
HOE REFLEXEN KLACHTEN KUNNEN GEVEN
Moro-reflex en de psoas
De Moro-reflex is een van de belangrijkste primitieve reflexen die bij zuigelingen aanwezig is. Deze reflex dient als een alarmsysteem: hij zorgt ervoor dat het lichaam reageert op plotselinge prikkels zoals harde geluiden, onverwachte aanrakingen of snelle bewegingen. De reactie is bedoeld om het kind te beschermen en hulp van de omgeving uit te lokken. Bij de Moro-reflex hoort een karakteristieke bewegingsketen: de armen spreiden zich, het hoofd trekt iets naar achteren, de adem stokt, en het lichaam bereidt zich voor op actie.
Een essentieel onderdeel van deze reflex is de activatie van de psoas major. De psoas spant zich aan om de romp te stabiliseren en het lichaam in een staat van paraatheid te brengen, klaar voor vecht-, vlucht- of schrikreacties.
Niet geïntegreerde Moro-reflex bij volwassenen
Normaal gesproken verdwijnt de Moro-reflex rond de leeftijd van 4 tot 6 maanden, omdat het zenuwstelsel rijpt en meer vrijwillige motoriek ontwikkelt. Wanneer deze integratie niet volledig plaatsvindt — bijvoorbeeld door stress in de vroege kindertijd, trauma, hersenletsel of chronische overprikkeling — kan de reflex deels actief blijven. Bij volwassenen kan dit leiden tot een overgevoelig alarmsysteem, waarbij de psoas chronisch gespannen blijft als onderdeel van een voortdurende vecht- of vluchtreactie.
Voorbeeld:
Een volwassen man met een geschiedenis van overprikkeling in zijn jeugd (bijvoorbeeld door onveilige thuissituaties) merkt dat hij extreem gevoelig reageert op onverwachte geluiden of aanrakingen. Zijn lichaam “schrikt” bij kleine prikkels, en hij voelt een onmiddellijke spanning in zijn onderbuik en liesregio, waar de psoas zich bevindt. Bij langdurige belasting ontstaan lage rugklachten, moeite met diepe ademhaling en een verhoogde basistonus in de heupflexoren.
De rol van de psoas bij het alarmsysteem
De psoas is evolutionair gezien gekoppeld aan het overlevingsmechanisme. Bij activatie van de Moro-reflex zorgt de psoas ervoor dat de heupen zich buigen, het lichaam kleiner en compacter wordt en klaar is om te vluchten of zich te beschermen. Bij een niet goed geïntegreerde reflex blijft de psoas in een staat van verhoogde paraatheid, ook als er geen reëel gevaar is. Dit kan bijdragen aan chronische klachten zoals lage rugpijn, heupstijfheid, buikdruk en zelfs bekkenbodemdysfunctie.
Voorbeeld:
Een vrouw met chronische lage rugpijn merkt dat zij bij het horen van een dichtslaande deur of plotselinge bewegingen van anderen direct een spanning voelt in haar buik en onderrug. Onderzoek naar haar bewegingspatroon laat zien dat haar psoas sterk aangespannen blijft en dat ze moeite heeft met volledige heupextensie tijdens het lopen.
De PSOAS CONNECTIE MET HET BREIN
TRE (Tension & Trauma Releasing Exercises) en de psoas
TRE is een methode die het lichaam helpt spanning en opgeslagen stress te ontladen via onwillekeurige spiertrillingen. Bij deze oefeningen wordt bewust de psoas geactiveerd en vervolgens uitgenodigd om spanning los te laten. Dit trillen is een natuurlijke ontladingsreactie die voorkomt bij zoogdieren, maar bij mensen vaak onderdrukt wordt. Het doel is om het lichaam te helpen weer in een toestand van rust en veiligheid te komen.
Verband met andere stress- en overlevingsreacties
Een niet geïntegreerde Moro-reflex kan samengaan met verhoogde activiteit van andere primitieve reflexen zoals de tonische labyrint-reflex (TLR) en de spinale galant-reflex. Dit versterkt het patroon van hyperreactiviteit en chronische spierspanning, met name in de romp en heupregio. De psoas blijft zo een centrale rol spelen in het “alarmsysteem” van het lichaam, met negatieve gevolgen voor houding en bewegingspatronen.
Voorbeeld:
Een man met een onverklaarbare scheve houding wordt onderzocht en blijkt bij plotselinge geluiden zijn schouders op te trekken, het hoofd achterover te trekken en de heupen te buigen. Behandeling gericht op het integreren van de Moro-reflex en het ontspannen van de psoas leidt tot een merkbare verbetering in zijn houding en een afname van zijn rugklachten.
Samenvattend
De Moro-reflex vormt een belangrijk schakelpunt tussen het primitieve zenuwstelsel en de diepe houdingsspieren zoals de psoas. Bij volwassenen kan een niet goed geïntegreerde Moro-reflex bijdragen aan:
- verhoogde basistonus van de psoas;
- chronische vecht- of vluchthouding;
- overgevoeligheid voor prikkels;
- lage rug- en heupklachten.
Interventies zoals TRE, ademhalingsoefeningen, sensorische integratietraining en specifieke houdingscorrectie kunnen helpen om dit patroon te doorbreken en de psoas weer tot rust te brengen
FACTOREN DIE DE PSOAS BEINVLOEDEN
Relatie met andere spieren en structuren
Deze Psoas staat niet op zichzelf: hij beïnvloedt en wordt beïnvloed door diverse andere spieren en structuren die samen zorgen voor stabiliteit, mobiliteit en kracht in de romp, het bekken en de onderste ledematen. Verstoring van de balans in deze samenwerkingen kan leiden tot compensatie, overbelasting en klachten in uiteenlopende regio’s.
1.De gluteus maximus (grote bilspier)
De gluteus maximus is de belangrijkste heupextensor en antagonist van de psoas, die juist de heup buigt (flexie). Bij onvoldoende activatie of zwakte van de gluteus maximus neemt de psoas taken over die niet bij zijn functie horen, zoals bijdragen aan de stabiliteit van het bekken tijdens staan of lopen.
Voorbeeld:
Een hardloper met zwakke bilspieren ontwikkelt geleidelijk een overactieve psoas. Tijdens het hardlopen kan de gluteus maximus onvoldoende kracht leveren om de heup goed te strekken, waardoor de psoas meer spanning opbouwt om het bekken te stabiliseren. Dit leidt tot heuppijn aan de voorkant en een verkorte paslengte.
2.De piriformis
De piriformis is een diepe bilspier die het bovenbeen naar buiten roteert en het bekken stabiliseert. Bij een overactieve psoas kan de piriformis ook overbelast raken, omdat beide spieren bijdragen aan de controle van het bekken en de heupkop in de kom houden. Dit kan leiden tot een piriformissyndroom, waarbij de piriformis op de heupzenuw drukt.
Voorbeeld:
Een persoon met een zittend beroep merkt een doffe pijn en tintelingen in de bil en het achterbeen. Analyse toont aan dat de psoas verkort is, waardoor de piriformis constant in verhoogde spanning staat om het bekken te stabiliseren. Myofasciale release van zowel de psoas als de piriformis geeft verlichting.
3. De hamstrings
De hamstrings (achterkant bovenbeen) werken samen met de psoas bij dynamische bewegingen zoals lopen, rennen en traplopen. Als de psoas verkort is, kantelt het bekken naar voren (voorwaartse bekkenkanteling), waardoor de hamstrings in een verlengde positie komen en sneller overbelast raken. Dit verhoogt het risico op spierverrekkingen en peesirritaties.
Voorbeeld:
Een voetballer die vaak lage rugpijn en terugkerende hamstringblessures heeft, blijkt een sterk verkorte psoas te hebben. Het bekken staat voortdurend licht gekanteld, waardoor de hamstrings overmatig op rek staan en kwetsbaarder zijn bij sprintacties.
4. De quadriceps (dijbeen spier)
De rectus femoris (deel van de quadriceps) en de psoas werken beide als heupbuigers. Als de psoas verkort of overactief is, gaat de quadriceps compenseren, wat kan leiden tot overbelasting aan de voorzijde van de heup en knieschijfklachten (patellofemoraal pijnsyndroom).
Voorbeeld:
Een wielrenner met een stijve heup en kniepijn tijdens het fietsen blijkt een overactieve psoas en overbelaste rectus femoris te hebben. De psoas trekt continu aan de heup, waardoor de quadriceps harder moet werken om de gewenste beweging te maken.
5. Voet en knie
De stand van de heup, die door de psoas wordt beïnvloed, heeft een keteneffect op de knie en voet. Een verkorte psoas kantelt het bekken en beïnvloedt de as van het been. Dit kan leiden tot valgusstand van de knie (knieën naar binnen) of overpronatie van de voet (ingezakte voetboog), met klachten in de knie en enkel tot gevolg.
Voorbeeld:
Een wandelaar met doorgezakte voeten ontwikkelt knieklachten. Analyse laat zien dat een verkorte psoas het bekken scheef trekt en de knieas verandert, wat de druk op de binnenzijde van de knie vergroot en leidt tot pijn bij langere afstanden.
Overkoepelende gevolgen van disbalans
Als de psoas uit balans is (te gespannen, te zwak of asymmetrisch actief), ontstaan er vaak compensatiepatronen die leiden tot overbelasting elders in de bewegingsketen:
- toegenomen spanning in de onderrug en bilspieren;
- asymmetrische belasting van de knieën;
- veranderd looppatroon met kortere paslengte;
- verminderde schokabsorptie in voet en enkel.
Herstel jouw psoas
Onze Interventie-aanpak
Om deze disbalansen te corrigeren, is een integrale benadering nodig:
- Gerichte krachttraining van de gluteus maximus en hamstrings om de heupextensie te ondersteunen.
- Mobilisatie en stretching van de psoas om overmatige spanning te verminderen.
- Bewustwording van bekkenstand via houdingscorrectie en functionele oefentherapie.
- Neuromusculaire training van de voeten om de keten van onderaf te versterken.
HOE EMOTIES KLACHTEN KUNNEN GEVEN
Emotionele betekenis van de psoas
De
psoas major wordt in veel tradities en benaderingen van lichaamswerk aangeduid als de spier van de ziel. Dit is niet slechts een poëtische benaming; de psoas speelt een belangrijke rol in de manier waarop het lichaam reageert op emotionele prikkels en hoe het spanning vasthoudt.
De psoas is direct verbonden met het autonome zenuwstelsel, met name met het sympathische deel (vecht-vlucht reactie) en de hersenstam. Dit maakt dat de spier zeer gevoelig is voor signalen van gevaar, angst en onveiligheid — ook als deze signalen niet fysiek maar emotioneel of psychisch van aard zijn. Spanning in de psoas kan daarmee een lichamelijke uitdrukking zijn van innerlijke onrust, angst, verdriet of trauma.
Ook onbewust onderdrukte emoties kunnen via het
limbisch systeem langdurige spanning in het lichaam veroorzaken. Dit emotionele brein verwerkt signalen van veiligheid of dreiging en beïnvloedt direct het autonome zenuwstelsel, spierspanning, ademhaling en zelfs de werking van organen. Wanneer emoties zoals angst, verdriet of boosheid niet bewust gevoeld of verwerkt worden, blijven ze als het ware “actief” in het zenuwstelsel. Het lichaam blijft dan in een staat van paraatheid, wat zich kan uiten in fysieke klachten zoals pijn in de rug, nek, buik of bekken – vaak zonder duidelijke medische oorzaak.
1. Spanning als gevolg van onverwerkte emoties
Onverwerkte emoties zoals angst, verdriet, schaamte of boosheid kunnen zich manifesteren in verhoogde tonus van de psoas. Het lichaam 'houdt vast' wat niet op een andere manier wordt verwerkt. Dit leidt niet alleen tot fysieke klachten zoals lage rugpijn of heupproblemen, maar ook tot een gevoel van constant op scherp staan.
Voorbeeld:
Een man die in zijn jeugd langdurig gepest is, ontwikkelt onbewust een patroon van lichte buiging in de heupen en gespannen onderbuikspieren. Zijn psoas blijft in een staat van verhoogde paraatheid, ook al is de situatie allang veranderd. Dit veroorzaakt lage rugpijn, een oppervlakkige ademhaling en het gevoel nooit helemaal te kunnen ontspannen.
2. Reactie op ingrijpende gebeurtenissen
Bij ingrijpende levensgebeurtenissen zoals rouw, scheiding of burn-out kan de psoas langdurig gespannen blijven. Het lichaam reageert alsof het zich continu moet verdedigen of beschermen, wat zich uit in zowel fysieke als emotionele blokkades.
Voorbeeld:
Een vrouw die een dierbare verloor, merkt dat ze na enkele maanden nog steeds last heeft van een zeurende pijn in de onderrug en een gevoel van zwaarte in de onderbuik. Tijdens een sessie met lichaamsgerichte therapie blijkt dat haar psoas sterk aangespannen is, wat bijdraagt aan zowel haar lichamelijke klachten als haar moeite om emotioneel los te laten.
3. Emoties en de fysieke houding
De psoas beïnvloedt en wordt beïnvloed door de lichaamshouding, die op haar beurt gevoelens kan versterken of dempen. Een gespannen psoas kantelt het bekken naar voren, vergroot de holle rug en kan een gevoel van instabiliteit of kwetsbaarheid versterken. Zo ontstaat een vicieuze cirkel waarin emotie en houding elkaar in stand houden.
Voorbeeld:
Een persoon die een periode van hoge werkdruk en angst voor ontslag doormaakte, ontwikkelt een houding met naar voren getrokken heupen en een verhoogde spanning in de buikspieren. Hij voelt zich fysiek 'gesloten' en merkt dat hij emotioneel moeilijker bij zijn gevoelens kan komen. Pas na specifieke ontspanning van de psoas ervaart hij meer innerlijke ruimte en rust.
Symboliek en traditioneel perspectief
In oosterse tradities en in moderne vormen van lichaamswerk wordt de psoas vaak gezien als een opslagplaats van emotionele energie. Hij wordt gelinkt aan het tweede chakra (sacraal chakra), dat staat voor emotie, relaties en creativiteit. Spanning in de psoas kan volgens deze visie wijzen op onverwerkte gevoelens die het lichaam letterlijk vasthoudt.
Praktische gevolgen
Langdurige emotionele spanning van de psoas kan leiden tot:
- lage rug- en heuppijn;
- beperkte heupmobiliteit;
- oppervlakkige ademhaling (de psoas beïnvloedt indirect de beweging van het middenrif);
- onrustig of opgejaagd gevoel;
- verhoogde gevoeligheid voor stress.
Aanpak en interventie
Om emotionele spanning in de psoas te verminderen zijn effectieve interventies onder andere:
- Lichaamsgerichte therapieën zoals myofasciale release, TRE (Tension & Trauma Releasing Exercises) en zachte fascia stretches en yogavormen (bijvoorbeeld critical alignment of yin yoga).
- Ademhalingsoefeningen gericht op diepe buikademhaling om het parasympathisch zenuwstelsel te activeren.
- Bewustwording en visualisatie: het leren voelen en loslaten van spanning in het bekkengebied.
- Somatics oefeningen natuurlijke en primaire beweging, die helpen opgeslagen spanning los te laten.
Voorbeeld:
Tijdens een fascia behandeling van de Psoas ervaart een cliënt dat na enkele minuten spanning in de onderbuik vrijkomt, wat gepaard gaat met een emotionele release en een gevoel van ontspanning en opluchting
VISCEROSOMATISCHE REFELXEN
Hoe de Psoas en organen effect hebben op elkaar
De
psoas major is niet alleen belangrijk als spier voor beweging en houding; hij staat via bindweefselstructuren (fascia) in directe verbinding met verschillende organen in de buikholte. Dit verklaart hoe de psoas een brug vormt tussen het bewegingsapparaat en de inwendige organen.
De fascia van de psoas is verbonden met de fascia van onder andere de nieren, ureters, darmen (met name het colon), pancreas en lever. Hierdoor kan spanning, irritatie of disfunctie van deze organen leiden tot een toename van spierspanning in de psoas, en omgekeerd kan een gespannen psoas de positie en functie van deze organen beïnvloeden. Dit onderliggende mechanisme wordt een viscerosomatische reflex genoemd: een reactie waarbij orgaanprikkels spierspanning veroorzaken, met name via het autonome zenuwstelsel.
1. Invloed van orgaanprikkels op de psoas
Wanneer een inwendig orgaan prikkels afgeeft, bijvoorbeeld door ontsteking, irritatie of functionele stoornissen, kan de psoas als beschermingsreactie in spierspanning toenemen. Dit is een evolutionair verdedigingsmechanisme: het lichaam probeert het kwetsbare gebied te beschermen door het te fixeren met spierkracht.
Voorbeeld:
Een persoon met prikkelbare darmsyndroom (PDS) heeft regelmatig buikpijn en krampen. De darmen geven prikkels af die via de zenuwbanen en fascia de psoas beïnvloeden. Gevolg: een verhoogde basistonus van de psoas, waardoor lage rugpijn en stijfheid ontstaan die vaak samengaan met de darmklachten.
2. Invloed van de psoas op organen
Een verkorte of gespannen psoas kan ook druk uitoefenen op organen, hun positie beïnvloeden of hun beweeglijkheid beperken. De psoas loopt direct langs de nieren; wanneer hij gespannen is, kan dit leiden tot een beperkte mobiliteit van de nier (renale mobiliteit), wat weer effect kan hebben op de urinewegen en zelfs de bloeddrukregulatie.
Voorbeeld:
Een man met een eenzijdig gespannen psoas ervaart niet alleen lage rugpijn, maar ook een drukkend gevoel in de flank en een frequente aandrang om te plassen. Fasciale mobilisatietechnieken gericht op de psoas en de nierfascia zorgen voor verlichting van beide klachten.
3. Keteneffecten binnen de viscerosomatische relatie
Spanning in de psoas kan indirect leiden tot houdingscompensaties die druk uitoefenen op andere organen, zoals de lever of maag. Dit kan klachten geven als misselijkheid, opgeblazen gevoel of moeite met diep ademhalen.
Voorbeeld:
Een vrouw met een verkorte psoas door chronisch zitten ontwikkelt een voorovergebogen houding, waarbij het middenrif en de maag worden samengedrukt. Ze klaagt over een constant opgeblazen gevoel en moeite met diepe ademhaling, vooral na het eten. Verbetering van de psoas-lengte en houding leidt tot afname van deze klachten.
Veelvoorkomende orgaan-gerelateerde triggers
- Nieren / urinewegen: infecties, mobiliteitsbeperkingen (bijv. na littekenweefsel van een operatie)
- Darmen: prikkelbare darm, obstipatie, ontstekingsprocessen
- Lever en galblaas: levercongestie of galwegproblemen, met uitstraling naar de rechter psoas
- Gynaecologische organen: menstruatiepijn, endometriose, littekenweefsel na keizersnede of andere operaties kan fasciaal de psoas beïnvloeden.
Aanpak en interventies
Bij viscerosomatische disbalansen is een gecombineerde benadering effectief:
- Viscerale mobilisatietechnieken (bijvoorbeeld volgens Barral of osteopathische principes) om de beweeglijkheid van organen en fascia te herstellen.
- Myofasciale release van de psoas om de spanning in de spier en het bindweefsel te verminderen.
- Houdingsherstel en bewegingsoefeningen die de spanning in de buik en heupen verlagen.
- Ondersteuning van orgaanfunctie met voeding, hydratatie en indien nodig medische behandeling van het betreffende orgaan.
Voorbeeld van een interventie
Een patiënt met PDS krijgt een combinatie van zachte viscerale mobilisatie gericht op het colon descendens en sigmoid, plus rekoefeningen voor de psoas in zijlig. Binnen enkele weken merkt hij niet alleen dat de buikpijn afneemt, maar ook dat hij soepeler beweegt en minder rugklachten heeft.
WAAROM JE NIET ZOMAAR MOET REKKEN
Psoas stretch
De psoas major is geen gewone spier die je simpelweg “oprekt” zoals een hamstring of quadriceps. Omdat de psoas diep in het lichaam ligt en nauw verbonden is met het autonome zenuwstelsel, vraagt stretching van deze spier om een benadering die zowel het lichaam als het zenuwstelsel respecteert.
Bij een gespannen psoas is er vaak sprake van een onderliggende activatie van het vecht-vluchtsysteem. Direct en hard stretchen van een reeds overactieve psoas kan door het lichaam worden opgevat als een nieuwe stressor, wat de spanning juist vergroot. Daarom is het essentieel om eerst het parasympathisch zenuwstelsel (rust- en herstelstand) te activeren voordat je de spier op lengte wilt brengen.
Waarom mild en met ontspanning stretchen?
De psoas reageert sterk op signalen van (on)veiligheid. Bij een gevoel van onveiligheid spant hij automatisch aan om het lichaam te beschermen. Hard of agressief rekken kan dit onbewust triggeren, waardoor de spier zich verzet en de spanning toeneemt.
Een zachte, rustige benadering helpt het zenuwstelsel kalmeren en de psoas uitnodigen om lengte toe te laten. Dit is effectiever en duurzamer dan forceren.
Ademhaling als sleutel bij stretching
Bij psoas-stretching speelt ademhaling een centrale rol. Door rustig met het diafragma te ademen, zakt de spanning in de diepe buik- en heupregio. Het middenrif en de psoas zijn anatomisch verbonden, een rustige adem helpt de psoas ontspannen.
Effect van progressieve versus statische stretching
Bij een gespannen psoas is progressieve stretching vaak effectiever dan langdurig statisch rekken. Dit betekent dat de spier geleidelijk, in kleine stapjes en met bewuste ontspanning op lengte wordt gebracht, in plaats van hem direct maximaal te belasten.
Behandeling in de praktijk
Wil je weten wat jouw psoas nodig heeft om weer vrij te kunnen bewegen en spanning los te laten? Maak dan een afspraak met een van onze specialisten voor een persoonlijke analyse en behandeling.
Ontspan jouw Psoas
Leer hoe je via ademhaling en zenuwstelsel-regulatie spanning in je psoas kunt verminderen en je hele lichaam tot rust brengt. Ontdek oa. hoe gerichte oefeningen & ademhaling de basis vormt voor soepel bewegen en herstel.
Versterk jouw Psoas
Versterk je lichaam vanuit de diepe fascia-ketens, met de psoas als centraal onderdeel voor stabiliteit en kracht. Ervaar hoe een goed uitgelijnd lichaam je houding en prestaties blijvend verbetert, en je uit de pijn brengt.