Enkelklachten

Oorzaken, symptomen en effectieve behandeling


Een zeurende pijn in je enkel bij het opstaan, stijfheid na een wandeling, of een gevoel van instabiliteit tijdens het sporten?

Enkelklachten kunnen je dagelijks functioneren aanzienlijk beperken en je actieve levensstijl verstoren. Of je nu een fanatieke sporter bent, lang moet staan voor je werk, of merkt dat je enkel je bij gewone activiteiten in de steek laat - enkelklachten hebben een grote impact op je mobiliteit en kwaliteit van leven. Gelukkig is er veel te doen aan deze klachten, mits je de juiste aanpak kiest en de onderliggende oorzaak wordt aangepakt.

Enkelklachten: complexer dan je denkt.

Je enkelgewricht is een fascinerend stukje biomechanisch vernuft. Het bestaat uit meerdere botten (scheenbeen, kuitbeen en sprongbeen), verbonden door een complex netwerk van gewrichtsbanden (ligamenten), pezen, spieren en gewrichtskapsels. Deze structuren werken samen om stabiliteit te bieden terwijl ze tegelijkertijd flexibiliteit toestaan om verschillende ondergronden te navigeren en schokken bij rennen en springen op te vangen.

Het enkelgewricht zelf bestaat eigenlijk uit drie delen:

  1. De bovenste spronggewricht (talcruraal gewricht): tussen scheenbeen, kuitbeen en sprongbeen, verantwoordelijk voor buigen en strekken van de voet
  2. Het onderste spronggewricht (subtalair gewricht): tussen sprongbeen en hielbeen, zorgt voor naar binnen en buiten kantelen
  3. Het gewricht van Chopart: een complex van kleinere gewrichten dat bijdraagt aan de algehele voetbeweging

Dit complexe systeem maakt enkelklachten vaak ingewikkelder dan ze op het eerste gezicht lijken. Een probleem in één component kan snel leiden tot compensatiepatronen en overbelasting elders, wat een cascade aan klachten kan veroorzaken die zich uitstrekt van je voet tot in je rug.

"Mijn enkel is pijnlijk aan de zijkant als ik wil buigen"

Symptomen herkennen


Herken je jezelf in een of meer van deze klachten?

  • Pijn rond het enkelgewricht, aan de binnen- of buitenzijde
  • Zwelling rondom de enkel, Stijfheid, vooral 's ochtends of na rust
  • Een knappend of krakend gevoel tijdens beweging
  • Instabiliteitsgevoel, alsof je enkel kan "wegzakken"
  • Verminderde beweeglijkheid bij het buigen of strekken van de voet
  • Pijn die toeneemt bij belasten, zoals staan, lopen of sporten
  • Veranderd looppatroon als gevolg van pijn of stijfheid
  • Vermoeidheid in de voet of het onderbeen na activiteit
  • Huidveranderingen zoals roodheid of warmte rondom het enkelgewricht
  • Een zichtbare standsafwijking van de voet of enkel
  • Pijn die uitstraalt naar de voet of het onderbeen


De exacte symptomen hangen af van:

  • De specifieke structuur die aangedaan is (bot, kraakbeen, ligament, pees)
  • De ernst en duur van het probleem
  • Je individuele biomechanica en voetstand
  • De mate van compensatiepatronen die zijn ontwikkeld
  • Eventuele bijkomende aandoeningen


Enkelverzwikking en -verstuiking: de meest voorkomende blessure

Enkelverzwikkingen (distorsies) zijn veruit de meest voorkomende oorzaak van enkelklachten.

Ze ontstaan meestal door een plotselinge, onnatuurlijke beweging waarbij de voet naar

binnen kantelt (inversietrauma), wat leidt tot schade aan de buitenste enkelbanden.



Een enkelverzwikking kan leiden tot:

  • Acute pijn en zwelling aan de buitenzijde van de enkel
  • Blauwe verkleuring door bloeduitstorting
  • Tijdelijke instabiliteit en moeite met gewicht dragen
  • Bij onvoldoende herstel: chronische enkelinstabiliteit

Hoewel een enkelverstuiking vaak als "gewoon een verzwikking" wordt afgedaan, kan inadequate behandeling leiden tot langdurige problemen en herhaalde verzwikkingen.

Graad 1 Lichte oprekking van ligamenten zonder significante scheuring

Graad 2 Gedeeltelijke scheuring met milde instabiliteit

Stadium 3 Volledige scheur met aanzienlijke instabiliteit

Enkelartrose: slijtage van het enkelgewricht

Enkelartrose is een degeneratieve aandoening waarbij het kraakbeen in het enkelgewricht geleidelijk slijt, wat leidt tot pijn, stijfheid en verminderde functie. In tegenstelling tot knie- of heupartrose, ontstaat enkelartrose vaak na eerder trauma zoals:

  • Een enkelfractuur
  • Herhaalde ernstige verstuikingen
  • Langdurige instabiliteit

Maar ook andere factoren spelen een rol:

  • Leeftijd: Natuurlijke veroudering van kraakbeen
  • Overgewicht: Verhoogde belasting op het gewricht
  • Sportbeoefening: Vooral high-impact sporten met veel springen en landen
  • Standsafwijkingen: Zoals overmatige pronatie (naar binnen kantelen) of supinatie (naar buiten kantelen)
  • Metabole factoren: Verstoorde stofwisseling en mineralen-imbalans

Typische kenmerken van enkelartrose zijn:

  • Pijn die verergert bij activiteit en verbetert met rust
  • Ochtendstijfheid die na beweging afneemt
  • Verminderde bewegingsrange
  • Een knarsend of krakend gevoel tijdens beweging
  • Vermoeidheid bij langer staan of lopen

Peesaandoeningen: ontsteking en overbelasting

Achillespees (tendo achillis):

  • Verbindt de kuitspieren met het hielbeen
  • Pijn meestal 2-6 cm boven de aanhechting op het hielbeen
  • Zwelling en stijfheid, vooral 's ochtends
  • Verergering bij activiteit, vooral hardlopen en springen


Tibialis posterior tendinopathie:

  • Pezen aan de binnenzijde van de enkel
  • Kan leiden tot afgezakte voetboog en overpronatie
  • Pijn achter de mediale malleolus (binnenenkel)
  • Vermoeidheid en pijn bij langdurig staan of lopen


Peroneale tendinopathie:

  • Pezen aan de buitenzijde van de enkel
  • Pijn rond de laterale malleolus (buitenenkel)
  • Vaak na enkelverzwikking of bij langdurig sporten


Deze aandoeningen kunnen zich ontwikkelen als:

  • Tendinitis: Acute ontsteking van de pees
  • Tendinose: Chronische degeneratie zonder significante ontsteking
  • Tenosynovitis: Ontsteking van de peesschede

Oorzaken zijn vaak:

  • Plotselinge toename in activiteitsniveau
  • Herhaalde microtrauma's
  • Biomechanische afwijkingen in voet of enkel
  • Inadequaat schoeisel
  • Spierzwakte of -disbalans


Impingement: beknelling van weefsels

Enkelimpingement treedt op wanneer weefsels bekneld raken tijdens bepaalde enkelbewegingen. Er zijn twee hoofdtypen:


  1. Anterieur impingement (voorzijde):
  • Vaak bij dansers, voetballers en springen
  • Pijn bij maximale enkelstrekking (dorsaalflexie)
  • Beperking van de bewegingsvrijheid
  • Kan veroorzaakt worden door botuitgroeiingen (osteofyten)


  1. Posterieur impingement (achterzijde):
  • Pijn bij maximale plantairflexie (tenen naar beneden)
  • Komt voor bij balletdansers en sporters
  • Soms veroorzaakt door een os trigonum (extra botje)


Impingementklachten kunnen leiden tot:

  • Scherpe, gelokaliseerde pijn tijdens specifieke bewegingen
  • Geleidelijke afname van bewegingsvrijheid
  • Zachtweefselzwelling
  • Gevoel van "vastklikken" tijdens beweging

Enkel instabiliteit: chronische zwakte

Chronische enkelinstabiliteit ontwikkelt zich vaak na herhaalde verstuikingen of inadequaat herstelde enkelblessures.

De belangrijkste kenmerken zijn:

  • Herhaaldelijk "doorzakken" van de enkel, vooral op oneffen ondergrond
  • Aanhoudend gevoel van instabiliteit of onzekerheid
  • Terugkerende pijn en zwelling
  • Moeite met bepaalde activiteiten zoals hardlopen, springen of zijwaartse bewegingen
  • Compensatiepatronen in voet, knie en heup



Instabiliteit ontstaat door:

  • Beschadigde ligamenten die onvoldoende zijn hersteld
  • Verminderde proprioceptie (positiezin)
  • Spierzwakte rond het enkelgewricht
  • Veranderde biomechanica na blessure


De relatie met andere lichaamsstructuren

Enkelklachten staan zelden op zichzelf. Ze kunnen direct gerelateerd zijn aan of beïnvloed worden door:

Voet De voet en enkel vormen een functionele eenheid

  • Standsafwijkingen zoals platvoeten of holvoeten beïnvloeden de enkelbelasting
  • Voorvoetproblemen kunnen leiden tot veranderde afwikkeling en enkelbelasting
  • Teenafwijkingen veranderen het looppatroon en daarmee de enkelbiomechanica

Knie en heup De enkelstand beïnvloedt de hele keten omhoog:

  • Een overmatig naar binnen kantelen kan leiden tot interne rotatie van het been
  • Enkelinstabiliteit kan compensatiemechanismen in de knie en heup veroorzaken
  • Beenlengteverschil beïnvloedt de belasting op beide enkels verschillend

Onderrug Enkelproblematiek kan doorwerken tot in de rug

  • Veranderd looppatroon door enkelpijn kan leiden tot rugklachten
  • Een stijve enkel kan leiden tot overbelasting van de rug tijdens loopcyclus
  • Omgekeerd kan een bekkenrotatie de belasting op de enkels veranderen

Fascia Ketens Het fascia-systeem verbindt de enkel met de rest van het lichaam

  • De achterste lijn loopt van de voetzool via kuit, hamstrings en rug tot aan het hoofd
  • Spanning in één deel van deze keten kan klachten elders veroorzaken
  • Littekens van oude enkelblessures kunnen restricties veroorzaken die ver doorwerken

Wat kan je zelf doen bij enkelklachten?

01

Balans- en proprioceptietraining

Sta op één been en probeer 30 seconden balans te houden. Verhoog de moeilijkheid door je ogen te sluiten. Bouw op tot 3 sets van 30 seconden, meerdere keren per dag

02

Enkelmobiliteit

Zit met been uitgestrekt en

maak cirkels met je voet, beide richtingen. Beweeg je voet maximaal omhoog, omlaag, naar binnen en naar buiten. Doe 2-3 sets van 10 herhalingen, meerdere keren per dag

03

Kuitspier versterking

Kom langzaam omhoog op je tenen en zak dan gecontroleerd door. Begin met twee benen, bouw op naar één been. Doe 3 sets van 15 herhalingen, dagelijks

04

Scheenbeenspier versterking

Ga tegen de muur staan met je voeten een voetlengte van de muur af. Til je voorvoet omhoog en laat gecontroleerd zakken. 3 sets van 15 herhalingen, dagelijks.

Wanneer moet je een afspraak maken?

Ondanks goede zelfzorg kunnen artroseklachten hardnekkig zijn. Maak een afspraak bij FlowFysio als:

Je enkel gezwollen blijft meer dan 2-3 dagen na een blessure

Je moeite hebt met gewicht dragen op je enkel

Je herhaalde enkelverstuikingen ervaart

Je instabiliteitsgevoel hebt bij normale dagelijkse activiteiten

Je looppatroon is veranderd als gevolg van enkelklachten

Hoe wij je kunnen helpen


Bij FlowFysio benaderen we enkelklachten vanuit een holistisch perspectief. We analyseren niet alleen je enkelgewricht, maar onderzoeken de gehele bewegingsketen - van voet tot wervelkolom. Door de onderliggende oorzaken te identificeren en aan te pakken, werken we aan duurzaam herstel en voorkom je dat klachten terugkeren of zich uitbreiden naar andere gebieden.

Ervaar zelf hoe je weer pijnvrij kunt bewegen, sporten en genieten van je dagelijkse activiteiten. Maak vandaag nog een afspraak bij FlowFysio.


Onze behandeling bestaat uit:

  • Een grondige analyse van je bewegingspatroon en belastbaarheid
  • Handmatige behandeltechnieken om de mobiliteit van het enkelgewricht te optimaliseren
  • Een op maat gemaakt oefenprogramma om je spieren te versterken en coördinatie te verbeteren
  • Advies over aanpassingen in je dagelijks leven en sportactiviteiten
  • Begeleiding bij het opbouwen van je belastbaarheid


Maak vandaag nog een afspraak bij FlowFysio en ontdek hoe je snel en goed herstelt van jouw enkelklacht of blessure.

Neem vandaag nog de stap om jouw enkelklacht aan te pakken.

Contact opnemen